‘Hoe is het nu voor u om hier zo te zitten?’ vroeg u steevast aan het begin van iedere zitting. U glimlachte er dan vriendelijk bij, partijen in u opnemend. Partijen antwoordden dan, meestal schoorvoetend, op die voor hen onverwachte vraag. U moedigde hen aan te praten over hoe ze zich voelden. Soms volgde er nog een vraag ‘waarom bent u dan zo boos/teleurgesteld/verdrietig/bang?’ En wat er ook geantwoord werd, u zei altijd: ‘ik kan me best voorstellen dat u zich zo voelt’ of ‘wat ontzettend naar voor u’.
Soms hoorde je dan een kleine zucht in de rechtszaal. Alsof er een ballon leeg liep. Soms moest er iemand huilen. Ik vond uw vraag de eerste keren wat ongemakkelijk, wat weinig zakelijk. Maar al snel zag ik het nut ervan in. Cliënten voelden zich vaak al gehoord aan het begin van de zitting. Ze lieten daartoe zo uitdrukkelijk uitgenodigd ook vaak meer van zichzelf zien, en u kwam beter ‘binnen’ bij hen. ‘Fijne man’ was bijna altijd het oordeel van cliënten na de zitting. Een enkeling vond u een beetje raar.
Maar hoe voorspelbaar uw eerste zin ook was, uw zittingen waren dat maar zelden. Soms kon mijn voorbereiding al na een paar minuten de prullenbak in omdat hetgeen ik vooraf geschreven had niet meer passend was. Vaak ging je als advocaat dan maar mee met ‘de flow’. Feit was dat partijen vaak beter uit die zittingen kwamen dan ze erin gingen. Soms kwam er zomaar ruimte om een zaak te schikken, wat voor iedereen een opluchting was.
U bent inmiddels niet meer werkzaam bij diezelfde rechtbank. Soms denk ik nog weleens aan u als de rechter van dienst het dossier opent en haar/zijn vragen op ouders afvuurt, of erger, advocaten eerst aan het woord laat. Dan mis ik die zucht, die ballon die leegloopt. Het ontspannen van gespannen partijen die geen mogelijkheden meer zien.
En hoewel ik in eerste instantie dacht dat het een trucje was, ken ik nu de waarde van die ene vraag, die bijzondere start van iedere zitting. Uw oprechte belangstelling en uw vriendelijke glimlach waren er altijd, voor iedereen. U bouwde zo in korte tijd een vertrouwensrelatie op met beide partijen. Zonder te oordelen stelde u moeilijke vragen en drong u in alle eenvoud door tot de kern. Openlijk begrip tonend voor akelig gedrag en hoe het toch zo ver gekomen was. Daar waar nodig was u scherp en gebruikte u uw rechterlijk gezag om samen met partijen te reflecteren op dat gedrag. En altijd was daar die vriendelijke glimlach.
Soms zijn mensen geboren voor hun vak. Lijkt hun beroep hen te passen als een tweede huid. Dat geldt ook voor u. Het was leerzaam en soms ontroerend u te mogen zien werken. Ik leerde veel van uw vraagstelling, van uw houding en van uw eenvoud. Ik leerde gaandeweg ook dat het ‘zachte’ begin van uw zitting meestal ook kon rekenen op een zachte landing van uw vonnis.
